Zioła na kaszel – jakie? Rodzaje

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

W infekcjach górnych dróg oddechowych, które przebiegają z suchym kaszlem, warto stosować zioła. W przypadku łagodnych infekcji rośliny zielne mogą być stosowane w monoterapii, zaś w bardziej nasilonych stanach jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Sprawdź, jakie zioła na kaszel warto stosować oraz jak przyrządzić syrop w warunkach domowych.  

Zioła na kaszel

Zioła od dawna są wykorzystywane w objawowym leczeniu wielu chorób układu oddechowego. Głównie jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego, ale także w monoterapii w przypadku łagodnych infekcji. Rośliny zielne mają różne właściwości. Mogą działać spazmolitycznie (osłabiać skurcze mięśni gładkich oskrzeli), wykrztuśnie, przeciwkaszlowo, przeciwzapalnie, a także przeciwdrobnoustrojowo.  

Co warto podkreślić, zioła przeciwkaszlowe znajdują zastosowanie przede wszystkim w kaszlu suchym, czyli przebiegającym bez odkrztuszania wydzieliny. Jeżeli chodzi o zioła na suchy kaszel, to według danych US Physician Desk Reference można ich wymienić około 100. Jednakże najczęściej stosowane to: 

• lipa drobnolistna lub szerokolistna, 
• prawoślaz lekarski, 
• babka lancetowata. 

Lipa na kaszel 

Działanie przeciwkaszlowe wykazują między innymi kwiaty lipy (Tiliae flos), głównie dwóch gatunków: lipy drobnolistnej (Tilia parvifolia) oraz szerokolistnej (Tilia grandifolia). Gatunki te występują w całej Europie, w tym także w Polsce. Ich cechą charakterystyczną są żółte kwiaty, tworzące kwiatostany i stanowiące surowiec zielarski stosowany w walce z kaszlem.  

Skuteczność tego surowca była oceniana w badaniach in vitro, które potwierdziły, że znajdujące się w nim flawonoidy i kwasy fenolowe wykazują działanie napotne, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Z tego względu kwiaty lipy są polecane w stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych oraz przy podwyższonej temperaturze. Ponadto znajdujący się w nich śluz osłania błonę śluzową górnych dróg oddechowych, hamując odruch kaszlu.  

Jak stosować ten surowiec zielarski? Szczególnie polecana jest herbata z lipy na kaszel. Warto jednak wiedzieć, że dziennie powinno się wypijać maksymalnie dwa napary przygotowane z 1-2 g ziół. Większe dawki mogą bowiem wpłynąć niekorzystnie na serce. 

Prawoślaz na kaszel

Kolejną popularną rośliną przeciwkaszlową jest prawoślaz lekarski (Althaea L.). W lecznictwie stosuje się głównie korzeń prawoślazu (Radix Althaeae), ale surowcem zielarskim są także liście (Folium Althaeae). Prawoślaz występuje głównie w Europie. W Polsce najczęściej można go spotkać na łąkach, szczególnie w Wielkopolsce. Cechą charakterystyczną są różowo-białe kwiatki o średnicy maksymalnie 5 centymetrów.  

Działanie prawoślazu na kaszel zostało poddane różnym badaniom. Jedno z nich prowadzono na znieczulonych zwierzętach, u których mechanicznie wywoływano odruch kaszlu, a następnie podawano im syrop prawoślazowy oraz wyizolowane z korzeni polisacharydy (związki obecne w śluzach roślinnych). Okazało się, że preparaty roślinne w równym stopniu redukowały kaszel, co syntetyczne.  

Syrop z prawoślazu polecany jest dla dzieci (powyżej 12 miesięcy) i dorosłych. Do jego sporządzenia wystarczą trzy łyżki korzenia prawoślazu i 3 szklany wody. Surowiec zielarski należy zalać wodą i gotować przez godzinę, a następnie przecedzić. Dla wzmocnienia właściwości poleca się, by do przygotowanego wywaru dodać 500 gramów miodu i całość podgrzewać przez około 5 minut. Tak przygotowaną miksturę wystarczy przelać do butelek. Łyżkę syropu można podawać trzy razy dziennie. 

Babka lancetowata na kaszel

Na liście ziół przeciwkaszlowych znajduje się także babka lancetowata (Plantago lanceolata). Roślina jest spotykana w Polsce, szczególnie na łąkach oraz w przydrożnych rowach. Można ją rozpoznać po bezlistnej łodydze, drobnych kwiatach oraz liściach przykorzeniowych o kształcie lancetowatym, którym zawdzięcza swoją nazwę. Właściwości babki lancetowatej były oceniane w różnych badaniach in vitro. Jedno z nich wykazało, że ekstrakty alkoholowe z ziela babki lancetowatej, a szczególnie obecne w nich fenyloetanoidy, mają działanie przeciwzapalne. Inne natomiast, że babka lancetowata poddana maceracji w zimnej wodzie hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych.  

Jeden z najprostszych przepisów na syrop z babki lancetowatej na kaszel polega na zalaniu około 100 gramów liści tej rośliny przegotowaną wodą. Całość należy następnie zmiksować, wycisnąć sok, a na koniec przesączyć. Kolejny krok to przelanie mikstury do garnuszka, dodanie około 100 gramów cukru i doprowadzenie do wrzenia. Gotowanie nie jest wskazane. Tak przygotowany syrop jest gotowy do użytku. Zaleca się by łyżeczkę syropu z babki lancetowatej podawać na noc.  

Autor: Joanna Woźniak
Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Joanna Kosielska

Bibliografia: